Elektronika dla hobbystów

Przekaźnik na podczerwień

Opisane poniżej urządzenie to przekaźnik sterowany na podczerwień. Można go wykorzystać jako zapora świetlana, czujnik obecności lub licznik zdarzeń. Układ składa się z nadajnika i odbiornika, komunikujących się na podczerwień, czyli światło niewidzialne przez oko ludzki.
Źródłem światła podczerwonego jest dioda nadawcza D1 np. CQYP22 sygnał odbierany jest przez fototranzystor BPY24. Aby odbiornik reagował tylko na sygnał z nadajnika a nie na inne źródła światła, sygnał nadawczy jest wysyłany na częstotliwości 2,5kH i na taką sama częstotliwość dostrojony jest odbiornik.

Nadajnik to typowy multiwibrator wykonany na tranzystorach T1 i T2. Generuje on falą prostokątną o częstotliwości określonej elementami C1, R1 i C2, R3, R4.

Odbiornik wzmacnia sygnał z fototranzystora na dwustopniowym wzmacniaczu T4 i T5. W obwodzie ujemnego sprzężenia zastosowano filtr środkowo zaporowy dostrojony do częstotliwości 2,5kHz, dzięki czemu dla tej częstotliwości wzmacniacz ma największe wzmocnienie. Filtr podwójne T stanowią elementy R8, R9, R10, C4,C5,C6.

Sygnał ze wzmacniacza poddany jest detekcji przez diodę D9. Napięciem z tej diody polaryzowany jest tranzystor T6, powodując jego przewodzenie i utrzymywanie przekaźnika w stanie włączonym.

Każda przerwa odbioru sygnału podczerwieni z nadajnika, powoduje rozłączenie styków przekaźnika.

Ta zależność między nadajnikiem a odbiornikiem może być wykorzystana do zdalnego uruchamiania innego urządzenia lub jako czujnik, wykrywający każdą przerwę na drodze wiązki sygnału.


schemat nadajnika

schemat nadajnika IR



schemat odbiornika

schemat odbiornika IR

Regulacja

Najlepszą czułość układu uzyskamy gdy nadajnik będzie dokładnie zestrojony do częstotliwość filtru wzmacniacza w odbiorniku. Srojenie wykonujemy potencjometrem P4 do uzyskania maksymalnego sygnału na kolektorze T4.

Jeśli chcemy zmienić częstotliwość na jakiej komunikują się odbiornik z nadajnikiem, należy zmienić wartości elementów RC, np. aby utworzyć drugi niezależny kanał.

  • Częstotliwość nadajnika można obliczyć dzieląc 1,43 przez R2xC1+(R3+R4) x C2
  • Częstotliwośc środkową filtra pasmowego w odbiorniku to odwrotność 2πRC gdzie R=2R8=2R9=4R10, a C=0,5C4=0,5c5=0,25C6